Egzamin gimnazjalny. Jak poradzić sobie ze stresem?

Pracowała Pani jako psycholog szkolny w gimnazjum. Dobrze orientuje się więc jak rysują się nastroje i nastawienie gimnazjalistów do samego testu.

Egzamin gimnazjalny już we wtorek

- Gimnazjaliści potwornie denerwują się tym, co przed nimi, chociaż świadomość samego testu i jego konsekwencji pojawia się w głowach uczniów dopiero w trzeciej klasie. Przez pierwsze dwa lata największe znaczenie dla gimnazjalistów ma funkcjonowanie w grupie rówieśniczej. Egzamin to dla nich wydarzenie bardzo ważne, bo w pewnym sensie decyduje o przyszłości, ustawia przyszłe kształcenie. Oczywiście, nie całkowicie - na studia można przecież iść po skończeniu technikum. Jest to jednak jakaś ważna decyzja do podjęcia. Oprócz stresu pojawiającego się przy okazji samego egzaminu, przygotowania, dochodzi także fakt, że uczeń musi w pewnym sensie zadecydować, co chce w życiu dalej robić. Uczniów stawia się więc przed wyborem, do którego często jeszcze nie do końca dorośli.

Czy w związku z tym, że egzaminy gimnazjalne wiążą się z podjęciem pewnej decyzji o przyszłości, nie uruchamia się zbyt wcześnie proces rywalizacji wśród uczniów?

- Proces rywalizacji uruchamiany jest dużo wcześniej. System edukacyjny jest tak zbudowany - więcej jest rywalizacji, niż współpracy. I to nie jest dobre. Za mało jest zadań wymagających współpracy, za mało kooperacji w szkołach.

Na lekcji bardziej punktuje się osiągnięcia osobiste i takiej postawy uczą się uczniowie. To wszystko przyczynia się do uruchomienia rywalizacji wśród uczniów. Egzamin więc, sam w sobie, tego procesu nie "włącza", ale może nasilić rywalizację.

Jaką pomoc mogłaby zapewnić uczniom szkoła? Jak przygotować do podjęcia decyzji, do radzenia sobie ze stresem związanym z egzaminem?

Przede wszystkim można zaproponować uczniom zajęcia prowadzone przez psychologa szkolnego dotyczące tzw. doradztwa zawodowego. Podczas takich zajęć gimnazjaliści mogliby dowiedzieć się, na podstawie przyglądania się ich zasobom, jakie są ich mocne, a jakie słabe strony, na czym mogliby się skupić, w jakim kierunku podążyć. Kwestia stresu oraz sposobów radzenia sobie z nim mogłaby zostać poruszona w trakcie warsztatów psychoedukacyjnych.

Psycholog mógłby uświadomić: czym jest stres, skąd się bierze i jak sobie z nim radzić. Uczniowie często mają pewne strategie radzenia sobie ze stresem, ale czasem bywają one mało konstruktywne. Często próbują złagodzić zdenerwowanie za pomocą alkoholu, nikotyny lub innych używek.

Do odczuwanego stresu przyczynia się także komponenta fizjologiczna stresu, której nie każdy gimnazjalista jest świadomy. Chodzi tu na przykład o nadmierną potliwość, suchość w ustach. Często uczniowie nie potrafią powiązać stresu z takimi objawami, a to skutkuje tym, że zdenerwowanie zostaje spotęgowane. Stąd ze strony szkoły powinna pojawić się inicjatywa współpracy z psychologiem szkolnym. Jednak nie mówimy tu o zajęciach 45-minutowych, ale o zajęciach seryjnych, cotygodniowych, albo o zajęciach warsztatowych- w formie na przykład dwudniowych spotkań.

To działanie długoterminowe, na które nie każda szkoła, z różnych przyczyn, może sobie pozwolić. Jak uczniowie mogą radzić sobie ze stresem na kilka dni przed egzaminem?

Przede wszystkim to, co może obniżyć stres to poczucie bycia przygotowanym. Oczywiście, nie tyko mowa tu o samym przygotowaniu merytorycznym- w kwestii wiedzy, bo tego także nie zdążymy na kilka dni przed egzaminem zrobić. Można za to zadbać o kwestie organizacyjne. Poświęcić trochę czasu na dzień przed egzaminem na przygotowanie ubrania, wszelkich przyborów potrzebnych do samego pisania do egzaminów.

To zapewni pewien komfort psychiczny - w razie jakichkolwiek utrudnień, spóźnienia czy nieprzewidzianych sytuacji, nie będzie już trzeba martwić się na przykład o to, że bluzka nie jest wyprasowana. Warto zaplanować także czas na odpoczynek - położyć się wcześniej spać, zrelaksować. Dobrym rozwiązaniem będzie poszukanie aktywności, które sprawiają przyjemność, a jednocześnie pozwolą odciągnąć myśli od egzaminu. Można na przykład iść do kina, na spacer. Jeśli ktoś czuje, że koniecznie musi sobie coś powtórzyć to oczywiście nie ma przeciwwskazań, ale lepiej, żeby to nie trwało od rana do wieczora.

Cały artykuł dostępny jest na www.wiadomosci24.pl.