Kwesta na cmentarzach w Przemyślu

Wśród osób zbierających datki do puszek spotkacie Państwo: Prezydenta Miasta, jego Zastępców, przemyskich parlamentarzystów, radnych Rady Miejskiej, artystów i dziennikarzy, pracowników urzędów i instytucji kultury, przedstawicieli stowarzyszeń i fundacji oraz oczywiście, jak zwykle niezawodną młodzież i ich nauczycieli. W trakcie kwesty będzie można także kupić film pt. "Przemyskie Cmentarze".

Tradycja kwestowania przed przemyskimi cmentarzami sięga 1978 roku, kiedy to przy Towarzystwie Przyjaciół Przemyśla i Regionu powstała sekcja Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzami Przemyskimi, któremu przewodniczył sędzia Antoni Rachwał. Niestety śmierć tego społecznika przerwała tę piękną i pożyteczną akcję i dopiero od 2005 roku rozpoczęło ją organizować Towarzystwo Ulepszania Miasta, a od 2007 roku – Towarzystwo Przyjaciół Przemyśla i Regionu.

Organizatorzy składają szczególne słowa podziękowania wszystkim dotychczasowym ofiarodawcom i wolontariuszom za pomoc w ratowaniu przemyskich cmentarzy.

Układ zabytkowego Cmentarza Głównego jest dostosowany do ukształtowania terenu. Pola cmentarza, przedzielone zadrzewionymi alejami, ułożone są tarasowo na wzgórzu prowadzącym na Zniesienie. Częstotliwość występowania cennych nagrobków zabytkowych jest charakterystyczna dla różnych pól i części cmentarza. Najcenniejsze i najstarsze umiejscowione są na polach północnej części cmentarza, po obu stronach alei głównej prowadzącej do kaplicy, tj. na polach o numerach 2,3,7,9,10,13,14,15,16,17, 18,19.

Wybór nagrobków do prowadzenia prac konserwatorskich z udziałem środków z kwesty, obok stanu własnościowego, wiązano z ważnymi dla historii miasta postaciami (np. grobowiec hrabiny Felicji Lubomirskiej – pole usytuowane wzdłuż muru ogrodzeniowego od ulicy Słowackiego), ważnymi warsztatami rzeźbiarskimi (np. nagrobek Stopczyńskich aut. J. Tracza – pole nr 15) lub z bardzo złym stanem zachowania (np. nagrobki Kaspra Auersperga, Julii Bernd w tzw. Lapidarium – pole nr 19). Nagrobki należały do cennej grupy zabytków objętych ochroną konserwatorską. Oznacza to, że prace przy nich były prowadzone zgodnie z zasadami konserwatorskimi, pod nadzorem prawnym i merytorycznym z ramienia urzędu Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.

W roku 2013 Komitet Ochrony Starych Cmentarzy działający przy Towarzystwie Przyjaciół Przemyśla i Regionu, ze środków z kwesty 2012 oraz z udziałem środków Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków i Gminy Miejskiej Przemyśl, prowadził konserwację czterech nagrobków przy polu nr 16, położonych wzdłuż alei pomiędzy polami numer 16 i 18. Najważniejszym z nich był nagrobek rodziny Hildów w formie obelisku z ogrodzeniem wykonanym z kamiennych słupków. Nagrobek był zaprojektowany jako założenie z drzewami – jesionami, rosnącymi w czterech rogach nagrobka. Drzewa wycięto po wichurze w roku 2011. Korzenie drzew mocno zdeformowały otoczenie wokół nagrobka i samą aleję, którą na zlecenie Miasta przebudowano przy okazji prac konserwatorskich. W grobie rodziny Hildów jest pochowana Maria Hild de Hildebrand, „..założycielka jednego z pierwszych w Przemyślu zakładu wychowawczo-naukowego dla dziewcząt, który powstał w 1849 r. a z biegiem lat stał się zalążkiem średniej szkoły żeńskiej.” (cyt. Cmentarze Przemyskie, Przewodnik, Irena Zając, PTH, Przemyśl, 1981 r., s.42). W trakcie prac podjęto decyzję o wykonaniu konserwacji sąsiednich zabytkowych nagrobków usytuowanych wzdłuż alei oraz przy nagrobku Anny Colombo autorstwa lwowskiego rzeźbiarza J. Schimsera, po drugiej stronie alei, w polu nr 18, blisko kaplicy. Całość zyskała reprezentacyjny wygląd. Skłoniło to Komitet Ochrony Starych Cmentarzy do podjęcia decyzji, aby ze środków z kwesty organizowanej w roku 2013 odrestaurować zapomniane nagrobki z pola nr 18, umiejscowione naprzeciw nagrobka rodziny Hildów, dla rozszerzenia zakresu konserwacji w tym obszarze cmentarza. Są to: nagrobek radcy sądowego Konrada (1883 r.) – w formie eklektycznego obelisku i nagrobek rodziny Neuwirth. Komisja wybrała również do konserwacji nagrobek Ludwiny z Czyżewiczów Neusserowej zm. 1868 r. sygnowany przez lwowskiego rzeźbiarza Pawła Eutelego (pole nr 15) oraz Klotyldy z Rollów Weinigerowej – uczestniczki powstania styczniowego, kurierki Rządu Narodowego (pole nr 10b).

Na Cmentarzu Zasańskim w Przemyślu, z kwesty 2012 r. oraz środków Podkarpackiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków sfinansowano również konserwację chimer – rzeźb usytuowanych na pylonach bramnych cmentarza, autorstwa słynnego rzeźbiarza przemyskiego Józefa Wilka – absolwenta wiedeńskiej Szkoły Sztuk Plastycznych i Academie Julian oraz Academie des Beaux Arts w Paryżu. Ponadto ze środków własnych Towarzystwo Przyjaciół Przemyśla i Regionu ufundowało płytę wraz ze zdjęciem nagrobnym na grobowcu hm. Izydory Kossowskiej oraz tablicę informacyjną na ogrodzeniu Cmentarza Zasańskiego.

Wpis dodany przez: Witold Wołczyk