Forty Twierdzy Przemyśl. Zobacz jak wyglądają fortyfikacje [ZDJĘCIA, WIDEO]

Twierdza Przemyśl jest prawie kompletnie zachowanym do dzisiaj cennym zespołem zabytków architektury obronnej i obiektów zaplecza z bardzo rozwiniętą siecią dróg fortecznych.

Forty Twierdzy Przemyśl są materialnym dowodem rozwoju austrowęgierskiej sztuki obronnej od połowy XIX w. do wybuchu I wojny światowej oraz podczas jej trwania.

Noszą one piętno dramatycznych wydarzeń historycznych, związanych z 3 oblężeniami w latach 1914-1915. Obecny stan niektórych fortów jest też efektem powojennych rozbiórek części murowanych oraz bardzo fragmentarycznych niwelacji części obwałowań związanych z jej powojennym wykorzystaniem. Twierdza posiadała duże znaczenie w czasie walk w początkowym okresie I wojny światowej. Miała znaczenie strategiczne, odniosła duży wpływ na przebieg walk na wschodnim froncie Wielkiej Wojny, a jej obrona urosła do symbolu heroizmu i poświęcenia setek tysięcy jej obrońców i próbujących przyjść oblężonej twierdzy z odsieczą. Wśród załogi oraz wśród oblegających walczyli przedstawiciele kilkudziesięciu narodów, w tym bardzo wielu Polaków.

Fortyfikacje otaczające miasto złożone są z dwóch pierścieni stałych fortów, linii wspierającej oraz trzeciego pierścienia fortyfikacji polowych. Obiekty obronne znajdują się w odległości 1 do 12,5 km od centrum miasta. Najdalej oddalony od miasta VI obwód obronny w Siedliskach znajduje się częściowo na terenie Ukrainy.

W skład zespołu Twierdzy Przemyśl wchodzą:

• wewnętrzny pierścień fortyfikacji w systemie poligonalnym (jedyny tego typu zabytek w Polsce)
• linia fortów i baterii wspierających
• pierścień zewnętrzny o obwodzie 54 km

Zachowane do dzisiaj forty obrazują rozwój sztuki obronnej w 2 poł. XIX i pocz. XX w. od artyleryjskich szańców FS pierwszego obozu warownego, przez forty artyleryjskie, ześrodkowane pancerne, pancerne obrony bliskiej, piechoty, baterie artylerii, pozostałości fortyfikacji polowych.

Zabytkowy zespół Twierdzy Przemyśl dopełniają:

• sieć dróg fortecznych
• układy zieleni maskującej
• zespoły koszarowe w Przemyślu i okolicach
• dawny Szpital Garnizonowy, budynki sądu i aresztu garnizonowego
• tereny dawnych lotnisk fortecznych
• zespół fortecznej stacji kolejowej Przemyśl – Bakończyce
• wiadukty i mosty kolejowe
• kasyno oficerskie i klub wojskowy wraz z pasażem i reprezentacyjną Bramą Rycerską
• siedziby sztabów i innych instytucji wojskowych
• pozostałości (relikty) magazynów prochu i amunicji (jedyny zachowany magazyn amunicji pierścienia zachowany jest w obwodzie obronnym VI Siedliska, obecnie na terytorium Ukrainy)

Zabytkowy zespół Twierdzy Przemyśl o dużych walorach kompozycyjnych, wpisany w atrakcyjny krajobraz Pogórza Przemyskiego oraz doliny Sanu tworzy specyficzny i niepowtarzalny krajobraz warowny.

Fort XIII "San Rideau" powstał w latach 1892-1896. Fort zbudowano jako tzw. fort jednostkowy, czyli fort spełniający zarówno funkcje obrony bliskiej jak i dalekiej.

Fort VIII „Łętownia” w Kuńkowcach. Jego początki sięgają lat 1854-1855, kiedy to na wzgórzu na zachód od Przemyśla Austriacy wybudowali jeden z szańców artyleryjskich. W obecnym kształcie fort powstał w latach 1881-1882. Fort jest zagospodarowany.

Fort XI" Duńkowiczki". Fort powstał w latach 1884-1886.

Fort XII „Werner” w Żurawicy powstał w latach 1882 – 1886 i należy do fortów artyleryjskich, jednowałowych.

Fort XV „Borek” w Siedliskach. W pobliżu fortu nr I, również w Siedliskach znajduje się fort pancerny XV „Borek” z lat 1897-1900.

Fort wybudowano w latach 1882-1886. Jest jednym z najlepiej zachowanych i najefektowniejszych elementów pierścienia zewnętrznego przemyskiej twierdzy.

Fort zbudowano w latach 1882-1886. Założony na rzucie pięcioboku. Był typowym jednowałowym fortem artyleryjskim.

(1. Numer, 2. Nazwa fortu, 3. Typ fortu, 4. Data powstania, 5. Atrakcyjność)

• I - Salis Soglio - A - 1881 - 1883 ***
• IIb - Cyków - PI - 1900 - 1903 *
• II - Jaksmanice - A-OP - 1881 - 1897 *
• IIa - Mogiłki - A - 1892 - 1900 *
• III - Łuczyce - A - 1881 - 1887 **
• IIIa - Hermanowice - PI - 1881 - 1887
• IV - Optyń - PA - 1897 - 1900 **
• V - Grochowce - A - 1881 - 1887 **
• Va - Biadoliny - PI - 1900 - 1903 *
• VI - Helicha - A - 1878 *
• VIb - Lipnik - PI - 1908 - 1910 *
• VII - Prałkowce - A - 1881 - 1887 **
• VII - 1/2 Tarnawce - PA - 1892 - 1900 *
• VIII - Łętownia - A - 1880 - 1887 ***
• VIIIa - Aszczycówka - PI - 1900 - 1903 *
• IX - Bruner - PA - 1892 - 1894 *
• IXa - Przy Krzyżu - PA - 1893 *
• Xb - Zagrodnia - PI - 1890 *
• X - Orzechowce - A-OP - 1884 - 1886 **
• Xa - Pruchnicka Droga - PA - 1892 - 1897 **
• XIa - Cegielnia - PA -1894 *
• XI - Duńkowiczki - A-OP - 1884 - 1886 ***
• XII - Werner - A - 1881 - 1887 ***
• XIIb - Bolestraszyce - PI - 1881 - 1887 *
• XIII - San Rideau - PA - 1892 - 1894 ***
• XIIIa - Zabłocie - PI - 1900 - 1903 *
• XIV - Hurko - A - 1882 - 1884 - -
• XV - Borek - PA - 1892 - 1900 ***

PA -fort pancerny A - fort artyleryjski, PI - fort piechoty , OP - fort opancerzony, Datowania na podstawie artykułu Adama Sapety i prof. Janusza Bogdanowskiego

Źródło informacji: www.visit.przemysl.pl, www.nid.pl.