Giełda długów pozwoli ci sprawdzić czyjeś zadłużenie i zmotywować dłużnika do płacenia. Jak działa giełda wierzytelności?

Giełdy długów lub giełdy wierzytelności to internetowe platformy, na których wierzyciele mogą sprzedawać zobowiązania, a inni – kupować je. Kupującymi najczęściej są rozmaite przedsiębiorstwa, m.in. firmy windykacyjne. Na transakcji korzystają obie strony:

• wierzyciel dzięki sprzedaży długu odzyskuje część utraconych pieniędzy, jednocześnie pozbywając się problemu,
• nabywca długu, któremu uda się następnie odzyskać od dłużnika całą kwotę, zarabia na transakcji, gdyż długi sprzedaje się za część ich wartości.

Na giełdzie wierzytelności można sprzedać lub kupić niemal każdy dług, o ile nie zabrania tego umowa z dłużnikiem lub przepisy prawa. Co więcej, niektóre typy zobowiązań, np. alimenty, nie podlegają sprzedaży.

Warto wiedzieć, że nie wszystkie długi wystawione na sprzedaż znajdują nabywcę. Kupowane są przede wszystkim zobowiązania, które nabywca ma dużą szansę odzyskać. Trudno więc liczyć na sprzedanie np. długu sprzed wielu lat czy zajętego przez komornika.

Wiele osób zastanawia się, czy publikacja danych dotyczących dłużników i ich zobowiązań na giełdach długów jest legalna. Odpowiedź brzmi „tak” – giełdy długów działają zgodnie z prawem. Ich funkcjonowanie dopuszczają przepisy Kodeksu cywilnego (art. 509 i dalsze), które mówią o tym, że wierzytelność można przenieść na osobę trzecią w drodze cesji, a zgoda dłużnika nie jest w takim przypadku wymagana (musi on jedynie zostać poinformowany o przejęciu długu przez inny podmiot).

Sprawdź: Niepłacący najemcy to częsty problem. Jak weryfikować lokatora, żeby się przed tym uchronić?

Co ważne, giełdy wierzytelności służą nie tylko do kupna i sprzedaży długów. Za ich pomocą można również sprawdzić czyjeś zadłużenie. Jest tak, ponieważ polskie prawo dopuszcza publikowanie na giełdach danych dłużników takich jak:

• imię i nazwisko osoby zadłużonej lub nazwę firmy (w przypadku przedsiębiorców),
• miejscowość zamieszkania (bez dokładnego adresu),
• wysokość zobowiązania.

Co istotne, dłużnika nie chroni w tym przypadku RODO, ponieważ przepisy RODO dopuszczają wyjątek dla takich sytuacji jak próba odzyskania długu przez wierzyciela (reguluje to art. 6 ust. 1 lit. F RODO). W efekcie wystawienie czyichś długów na sprzedaż nieraz motywuje daną osobę do uregulowania należności, bo tylko tak można usunąć swoje dane z giełdy wierzytelności.

Żeby sprawdzić czyjeś zadłużenie, wystarczy wejść na stronę wybranej giełdy długów i wpisać w wyszukiwarkę pożądane nazwisko lub nazwę firmy. Można też szukać po nazwie miejscowości. Jeśli jakiś wierzyciel wystawił długi danej osoby lub firmy na sprzedaż, pokażą się one na ekranie. Informacje dostępne są bezpłatnie i nie wymagają zakładania konta, podawania swoich danych itp.

Warto zaznaczyć, że do baz giełd długów nie trafiają wszystkie zobowiązania, a jedynie te, które wierzyciele wystawili na sprzedaż. Nie jest to więc pewny sposób na sprawdzenie czyjejś sytuacji finansowej, jednak często jedyny dostępny. Warto bowiem wiedzieć, że w płatnych bazach danych takich jak np. Krajowy Rejestr Długów nie można legalnie sprawdzić czyjegoś zadłużenia (jedynie swoje własne).

Każda giełda długów rządzi się własnymi prawami. Co do zasady jednak działają one w podobny sposób. Chcąc sprzedać czyjeś zobowiązanie, trzeba założyć konto w wybranym serwisie. Korzystanie z tego typu platform w celach sprzedażowych jest płatne, dlatego użytkownik musi wybrać interesujący go plan płatności i uiścić należność.

W przypadku sprzedaży następnym krokiem będzie wprowadzenie danych o sprzedawanych długach – co ważne, muszą być one potwierdzone odpowiednimi dokumentami, np. umową czy wekslem. Sprzedający zazwyczaj płaci dodatkowo za każde wystawiane na sprzedaż zobowiązanie. Należy pamiętać, że w przypadku udanej sprzedaży długu osoba zadłużona musi zostać o tym poinformowana.

Trafienie na giełdę długów oznacza dla osoby zadłużonej problemy. Po pierwsze jej dług zostaje publicznie ujawniony, co dla wielu osób jest źródłem wstydu. Po drugie dostęp do informacji o zadłużeniu uzyskują podmioty takie jak banki i firmy pożyczkowe, co może obniżyć zdolność kredytową i utrudnić pożyczenie pieniędzy od tych instytucji. Po trzecie jeśli dług zostanie nabyty przez firmę zajmującą się odzyskiwaniem należności, dłużnika czeka wizyta windykatora, który będzie starał się za wszelką cenę skłonić do spłaty zobowiązania.

Jeśli czyjś dług trafił na sprzedaż, jedynym sposobem na usunięcie swoich danych z bazy giełdy długów jest spłata zadłużenia. Najlepiej w takiej sytuacji skontaktować się z wierzycielem i wspólnie wypracować rozwiązanie, np. rozłożenie spłaty na raty czy oddanie długu w późniejszym terminie. Nie ma z kolei sensu wysyłanie skarg, zasłanianie się RODO czy grożenie wierzycielowi albo platformie, na której dług się pojawił – upublicznienie danych dłużnika jest w tym wypadku w pełni legalne.