Jesteśmy przywiązani do tradycji

W wigilijny wieczór prawie wszyscy (98 proc.) zasiadamy przy świątecznym stole i udekorowanej choince, dzielimy się z najbliższymi opłatkiem i składamy sobie życzenia. Co ciekawe - większość z nas przestrzega tego dnia postu, gdyż tak nakazuje tradycja. W większości domów przygotowuje się też dodatkowe nakrycie dla niespodziewanego gościa. Ale tylko niespełna jedna trzecia rodzin polskich gości u siebie na kolacji wigilijnej osobę samotną lub ubogą.

Natomiast w większości domów w czasie wieczerzy wigilijnej śpiewa się kolędy i pastorałki (80 proc.). W 86 proc. domów pod choinką są prezenty. Rodziny polskie kultywują tradycję rozpoczynania kolacji wraz z pojawieniem się na niebie gwiazdy betlejemskiej. Najpopularniejszą potrawą na wigilijnym stole jest ryba (95 proc.), najczęściej smażona. Powodzeniem cieszą się także śledzie (87 proc.), pierogi z kapustą i grzybami (82 proc.), barszcz czerwony (76 proc.), kapusta z grzybami (70 proc.) oraz żur. Najpopularniejszym ciastem jest makowiec, podawany na Wigilii w 79 proc. polskich domów.

Są też tradycje, o których już powoli zapominamy. A szkoda, bo odgrywały kiedyś znaczącą rolę w naszym życiu, stanowiąc ważny element przygotowań do świąt Bożego Narodzenia. Do takich tradycji należy robienie lampionów i chodzenie z nimi na roraty. Powoli zapominamy też o świecach roratnich. Dziś są zapalone tylko w świątyniach w czasie roratnich mszy świętych. Kiedyś paliło się je również w domach. Tradycyjna świeca roratnia jest koloru białego albo jasnożółtego. Przewiązuje się ją białą wstążką i dekoruje zielonymi liśćmi mirtu. Symbolizuje Maryję - dlatego w domach świecę najczęściej umieszcza się obok figurki lub obrazu Matki Bożej - która w czasie adwentu "niesie w łonie" Chrystusa, określanego mianem "prawdziwej światłości". Światło jest jednym z najważniejszych symboli świąt Bożego Narodzenia. Stąd świece na choince oraz świątecznym stole i bogato oświetlone domy.

Dziś współczesna technika znacznie ułatwia nam zadanie. Widać to zwłaszcza na filmach z USA, gdzie posesje przed świętami świecą wszystkimi możliwymi kolorami. Popularne są tam konkursy na najpiękniej przystrojony dom oraz jego otoczenie. Amerykanie wieszają na drzewach, krzewach i dachach błyszczące girlandy, barwne lampki oraz śpiewające mikołaje i renifery. Choć w Polsce zwyczaj ten wiązany jest z kiczem i przekraczaniem granicy dobrego smaku, również u nas przybywa entuzjastów świątecznego ozdabiania posesji. Warto wiedzieć, że dawniej polskie chaty strojono kłosami zboża i gałązkami świerka. Symbolizowały one urodzaj oraz miały przynieść radość i zdrowie w Nowym Roku. Obecnie używamy do tego celu... węży świetlnych oraz choinkowych lampek. Ciekawe elementy oświetleniowe mogą sprawić, że nasz dom będzie robił wrażenie, zapraszał ciepłym i świątecznym klimatem. Jeśli mieszkamy w bloku, wcale nie musimy rezygnować z dekoracyjnego oświetlenia zewnętrznych części budynku.

Coraz bardziej popularnym zjawiskiem są świecące ozdoby okienne oraz balkonowe. Nie może też być świąt bez Świętego Mikołaja. Wszystko dlatego, że ludzie po prostu lubią otrzymywać prezenty. Szóstego grudnia widać to szczególnie, kiedy każdy, bez względu na wiek, wyczekuje chwili, w której zobaczy swój wymarzony podarunek. Nie wszyscy jednak wiedzą, że sam Święty Mikołaj jest postacią historyczną. Urodził się w mieście Patra (teren dzisiejszej Turcji) w 270 roku. Był jedynakiem i pochodził z bardzo zamożnej i pobożnej rodziny. Już od najmłodszych lat był bardzo wrażliwy i empatyczny w stosunku do innych ludzi. Kiedy podczas epidemii zmarli jego rodzice, młody Mikołaj rozdał swój majątek i wstąpił do klasztoru. Później został wybrany biskupem Miry - portowego miasteczka w Azji Mniejszej - gdzie, dzięki swojej troskliwości i hojności, zyskał duże uznanie wśród ludzi.

Święty dziś Mikołaj pomagał innym, robiąc to bardzo dyskretnie, lecz skutecznie. Przez całe swoje życie wspierał potrzebujących, niosąc im pomoc i wsparcie. Pewnie dlatego też, niedługo po swojej śmierci uzyskał miano świętego. Nieco zapomniana tradycja w naszych domach to również budowa szopki bożonarodzeniowej. Przetrwała głównie w Małopolsce - dzięki wspaniałemu konkursowi na krakowską szopkę. Tymczasem kiedyś praktycznie w każdym domu budowało się szopkę - co dawało dużo frajdy i było okazją do nauczenia się współpracy w rodzinie - a w niektórych regionach chodzili również z szopką kolędnicy. Szopkę budowano najczęściej w formie stajenki, w której urodził się Jezus. Musiały tam się znaleźć postacie Maryi i Józefa. Pojawiali się też Trzej Królowie i oczywiście pasterze. W bogatszych szopkach były figury zwierząt. Całość wieńczyła Gwiazda Betlejemska, anioły.

W wielu domach robiło się też - a nie kupowało! - ozdoby choinkowe. To co prawda jedna z najmłodszych tradycji wigilijnych - przyjęła się w Polsce dopiero w XVIII w. - ale również piękna. Opisuje to m. in. Zygmunt Gloger w "Encyklopedii Staropolskiej": "Za czasów pruskich, tj. w latach 1795-1806, przyjęto od Niemców zwyczaj w Wigilię Bożego Narodzenia ubierania dla dzieci sosenki lub jodełki orzechami, cukierkami, jabłuszkami i mnóstwem świeczek woskowych". Kościół był początkowo niechętny temu zwyczajowi, lecz szybko nadał choince chrześcijańską symbolikę "biblijnego drzewa wiadomości dobra i zła", pod którym rozpoczęła się historia ludzkości.