Piaskowiec modrzak to grzyb, który staje się niebieski. Kolor odstrasza, ale czy jest jadalny? Sprawdź, gdzie rośnie

Piaskowiec modrzak (Gyroporus cyanescens) to grzyb, który rośnie w polskich lasach i zwraca uwagę grzybiarzy. Zyskał wiele nazw potocznych i tradycyjnych – jest też znany m.in. jako siniak, siniaczek, siny grzybek, granatek, a także grzyb piaskowy oraz borowik piaskowy.

Zwyczajowo bywa też nazywany podgrzybkiemi zajączkiem, najczęściej sinym lub piaskowym. Uwaga: nazwy potoczne mogą dotyczyć różnych gatunków grzybów, np. jako siniak jest też znany borowik ponury. To zupełnie inny grzyb.

Piaskowiec modrzak to ładny grzyb, który na pierwszy rzut oka przypomina borowika. Ma kremowy lub jasnożółty kapelusz o zamszowej, suchej powierzchni. U starszych okazów jego powierzchnia bywa popękana. Pod nim znajdują również jasne rurki (gąbka), choć mogą różnić się odcieniem od pozostałych części grzyba. Trzon ma taki sam kolor jak kapelusz. Charakterystyczne jest to, że trzon jest gąbczasty, a u starszych okazów w jego wnętrzu widoczne są puste komory (po przekrojeniu wzdłuż).

Ale piaskowiec modrzak ma jeszcze jedną, niezwykle charakterystyczną cechę. Po dotknięciu, przekrojeniu czy innym uszkodzeniu mechanicznym błyskawicznie zmienia kolor na intensywnie niebieski. I choć wiele grzybów również przebarwia się pod wpływem uszkodzenia, u piaskowca jest to szczególnie spektakularne. Grzyb w momencie staje się niebieski, w modrym odcieniu, a jest to tym wyraźniejsze, że mocno kontrastuje z jasnym ubarwieniem modrzaka.

Polecamy: Te leśne grzyby urosną w ogrodzie! Sprawdź, jak „posiać” borowiki, koźlarze, kurki i maślaki. Ile kosztuje grzybnia i kiedy ją sadzić?

Niebieski kolor często budzi wątpliwości co do tego, czy grzyb piaskowiec modrzak jest jadalny. To rzeczywiście mechanizm obronny, który ma zniechęcać do jedzenia przez zwierzęta. Jednak sama zmiana koloru nic nie znaczy – sinieją zarówno gatunki jadalne, jak i niejadalne i trujące. Piaskowiec modrzak zdecydowanie należy do grzybów jadalnych – ma delikatny smak i aromat, ceniony przez wielu grzybiarzy. Co ciekawe, niebieski kolor znika po obróbce termicznej. Po ugotowaniu czy usmażeniu grzyby będą jasne, natomiast po ususzeniu zachowają niebieskozielonkawą barwę. Te grzyby można gotować, smażyć, dusić, dodawać do zup, sosów, jajecznicy, omletów, potrawek itp. Dobrze nadają się też do marynowania.

Gdzie szukać tego grzyba? Jak nazwa wskazuje – na piaskach. Można go spotkać w lasach liściastych i mieszanych. Rozglądajmy się za sosnami, ale też bukami, dębami i brzozami, bo pod tymi drzewami rośnie najczęściej (tworzy z nimi mikoryzę).

Wysyp piaskowców modrzaków następuje od sierpnia do października, jednak te grzyby rosną od lipca do listopada.

Niebieski grzyb trudno pomylić z innym.

• Podobny jest do niego piaskowiec kasztanowaty, który ma brązowy kapelusz i trzon oraz jasną gąbkę, ale nie zmienia koloru na niebieski. To grzyb jadalny.
• Trzeba też uważać na pomyłkę z goryczakiem żółciowym – ten grzyb ma różowawe zabarwienie gąbki, ciemną siateczkę na trzonie, nie sinieje. To grzyb niejadalny (jest bardzo gorzki i może powodować zatrucia pokarmowe).
• Teoretycznie jest też szansa pomyłki z borowikiem ponurym – szczególnie jeśli zasugerujemy się potoczną nazwą, bo obydwa grzyby bywają nazywane siniakami. Borowik ponury rzeczywiście również sinieje, jednak ma zupełnie inne kolory niż modrzak. Szczególnie odróżnia go ciemnożółta lub czerwonawa gąbka (ma też ciemniejszy trzon z wyraźną siateczką). To grzyb niby jadalny, ale tylko po bardzo dokładnej obróbce termicznej, inaczej powoduje zatrucia. Lepiej go nie zbierać.

Pamiętajmy, że nie każdy grzyb, który sinieje to piaskowiec modrzak!

Dowiedz się więcej: Zbierasz borowiki? Uważaj – niektóre mogą być niejadalne lub trujące, tak jak borowik szatański. Sprawdź, które grzyby zbierać, a których unikać

Ten grzyb jest stosunkowo rzadki i znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski, jako potencjalnie zagrożony. Ale piaskowiec modrzak nie jest objęty ochroną (Dz.U. 2014 poz. 1408) i można go zbierać. Należy także do gatunków dopuszczonych do obrotu lub produkcji przetworów grzybowych (Dz.U. 2011 nr 115 poz. 672). Jednak nie zbierajmy go niepotrzebnie, np. gdy mamy wysyp innych grzybów, a już na pewno – nie niszczmy!
Dowiesz się więcej: jak wygląda piaskowiec kasztanowaty i gdzie rośnie.